Muhasebe, işletmenin varlıkları, borçları ve özkaynakları üzerinde değişim yaratan mali işlemlere ait bilgileri kaydeden, sınıflandıran, özetleyen ve analiz-yorum yapan ve bunları ilgililere rapor eden sistemdir. Tanımda da belirtildiği gibi muhasebenin temel işlevleri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz ve yorum'dur.
Kaydetme işlevi Yevmiye Defteriyle, sınıflandırma işlevi Defter-i Kebirle gerçekleştirilir. Özetleme bölümünde de mali tablolar çıkartılır. Tabi şimdi bu işlemler ve diğer bir çok işlem elektronik ortamda tutulmakta.
Temel ilkeler muhasebenin belli bir düzen içerisinde yasalara uygun olarak yürütülmesini sağlar.
1 - Sosyal Sorumluluk: İşletme ile ilgili işlemlerde belli bir kişi veya grubun çıkarlarını değil de tüm toplumun çıkarlarını gözetir. Bu ilke diğer kavramlara da temel teşkil eder.
2 - Kişilik Kavramı: İşletmenin, sahiplerinden ve çalışanlarından ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve işlemlerin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini vurgular. Tek düzen hesap planındaki; 131 Ortaklardan Alacaklar, 136 Personelden Alacaklar gibi hesaplar bu kavramın gereğidir.
3 - İşletmenin Sürekliliği: İşletme kurulurken belli bir dönem için kurulmaz, faaliyetleri sınırsızdır. Sahipler, hissedarlar ölse dahi işletme faaliyetine devam eder.
4 - Dönemsellik Kavramı: Bu kavramda işletmenin sürekliliği belli dönemlere ayrılmıştır. Her dönemin sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak belirlenir. Faaliyet dönemi genel olarak 1 Ocak - 31 Aralık' tır. 180 Gelecek Aylara Ait Giderler, 181 Gelir Tahakkukları gibi hesapların kullanılması, Alacak ve Borç Senetlerine Reeskont ayırmak, Amortisman hesaplamak vb.
5 - Parayla Ölçme Kavramı: Muhasebedeki işlemlerin kayıtlara ortak bir para ölçüsü ile yansıtılmasını ifade eder. Kayıtlar işletmenin bulunduğu ülke parasına göre kaydedilir. Türkiye'de işlemler dövizle yapılsa da Türk Lirası olarak kaydedilir.
6 - Maliyet Esası Kavramı: İşletme varlıklarının elde edilme maliyeti ile kaydedilmesini gerektirir. Ticari mal alımında taşıma,sigorta, kurulum giderlerinin malın maliyetine eklenmesi, hisse senedi alış maliyeti, bina alımında tapu harcı-komisyon giderlerinin binanın değerine eklenmesi
7 - Tutarlılık Kavramı: Muhasebe uygulamaları ve politikalarının birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanmasını ifade eder. (geçerli nedenlerin olması halinde işletme, politikalarını değiştirebilir. bu değişiklikler dipnotlarda gösterilir) Reeskont ayırmak dönemsellik kavramı gereğidir ancak her yıl tekrar edilmesi bu kavramdan dolayıdır,
8 - Tam Açıklama Kavramı: Finansal tabloların onlardan faydalanacak olan kişi veya kurumların anlayabileceği şekilde açık ve anlaşılır düzenlenmesi sağlar. Bilanço dipnotlarında yöntem değişiklikleri, sigorta bedelleri vb gösterilmesi bu kavramın gereğidir.
9 - İhtiyatlılık Kavramı: İşletme faaliyet dönemi boyunca temkinli olmalı, riskleri göz önüne almalıdır. Bu kavram, muhtemel gider ve zararlar için karşılık ayrılmasını, ancak muhtemel gelir ve kârlar için herhangi bir işlem yapılmamasını ifade eder. (gizli yedek veya fazla karşılık ayrılmasına gerekçe oluşturur! Ayrılmamalıdır.) Şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıklar, değeri düşen mallar için ayrılan karşılıklar vb.
10 - Özün Önceliği Kavramı: Yapılan işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında biçimlerinden çok özlerinin önemli olduğunu vurgular. Dönem sonunda vadeli çek varsa bunun senet hesabına aktarılması.
11 - Önemlilik Kavramı: Bir hesap kaleminin nispi ağırlık ve değerinin, mali tablo değerlemeleri ya da karar alıcıların kararlarını etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.
Finansal raporların uluslararası standartlara uyumlu olarak düzenlenmesini ve denetlenmesini sağlayacak standartlar koyma, etkin bir kamu gözetimi gerçekleştirme görevi de Kamu Gözetim Kurumu tarafından gerçekleştirilmektedir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder